Kant (ks. Bartłomiej Kot)

A priori, w języku łacińskim: z założenia.

Rozum czysty (teoretyczny) – książka Kanta „Krytyka czystego rozumu” wydana po raz pierwszy w 1781 roku. Wywarła duży wpływ na kształtowanie się myśli filozoficznej. Rozum czysty nie jest w stanie ogarnąć prawd metafizycznych, do tego potrzebna jest inna władza poznawcza – rozum praktyczny.

Domeną rozumu praktycznego są sądy aprioryczne, czyli takie które mają naturę podobną do aksjomatów w matematyce, ale w filozofii Kanta dotyczą raczej sfery moralności i estetyki.

Do słusznego postępowania nie powinny nas skłaniać uczucia, ale właśnie te aprioryczne sądy, postulaty rozumu praktycznego, które nazywają się imperatywami. Wśród nich najważniejszy jest imperatyw kategoryczny, który głosi: Postępuj wedle takich tylko zasad, co do których możesz jednocześnie chcieć, żeby stały się prawem powszechnym. Te zasady nazywane są również maksymami.

Jedno z najbardziej znanych zdań wypowiedzianych przez Kanta: Dwie rzeczy napełniają umysł coraz to nowym i wzmagającym się podziwem i czcią, im częściej i trwalej się nad nimi zastanawiamy: niebo gwiaździste nade mną i prawo moralne we mnie.